Jak wybrać dobry probiotyk? Na rynku jest bardzo dużo produktów, które producenci nazywają probiotykami. Niestety informacje zawarte na opakowaniach takich produktów wcale nie gwarantują nam tego, że osiągniemy dzięki ich zastosowaniu efekty terapeutyczne. Aby je uzyskać, potrzebne jest zastosowanie produktów o wysokiej jakości, które mają określone działanie.

 

 W tym artykule przybliżę Ci najważniejsze informacje, które uchronią Cię przed zakupem bubli probiotycznych i nakierują na wybór produktu o wysokiej jakości i potwierdzonej skuteczności. 

 

JAK WYBRAĆ DOBRY PROBIOTYK? – DEFINICJA PROBIOTYKU

 

Według definicji FAO/WHO probiotykiem określa się żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej dawce wywierają korzystny efekt zdrowotny. Probiotykami mogą być zarówno pojedyncze szczepy bakterii np. kwasu mlekowego (Lactobacillus), szczepy pleśni (Aspergillus sp.), jak i szczepy drożdży (Saccharomyces boulardii). Na rynku możemy znaleźć różne probiotyki, które można podzielić na kilka grup.

 

Ważne: kiszonki i produkty fermentowane w świetle definicji nie są probiotykami, a tzw. żywnością funkcjonalną,. Więcej dokładnych informacji o tym, czym jest probiotyk, prebiotyk, synbiotyk czy mikrobiota jelitowa oraz mikrobiom znajdziesz w poniższym artykule. 

 

https://kreatorniazmian.pl/mikrobiota-jelitowa-co-to-jest-czy-kiszonki-sa-probiotykami-czym-jest-dysbioza-jelitowa-slowniczek-pojec/

 

Probiotyki możemy podzielić ze względu na:

 

• liczbę zastosowanych szczepów w produkcie: jednoszczepowe i wieloszczepowe, 
• sposób podania: kapsułkowane lub w postaci proszku do rozpuszczania w wodzie lub innym płynie, 
• drogę podania: doustna lub dopochwowa,
• termostabilność: są na rynku probiotyki, które można przechowywać w temperaturze pokojowej oraz takie, które wymagają warunków chłodniczych,
• status produktu: lek lub suplement. 

 

Przedstawiony wyżej sposób podziału probiotyków nie jest w żaden sposób podziałem oficjalnym. Stworzyłam go na potrzeby artykułu, by pokazać spektrum różnorodności, z jaką możemy się spotkać. 

 

Za przykład może posłużyć probiotyk ginekologiczny, który może być zarówno preparatem w postaci kapsułek, które są termostabilne, jak i takim, który wymaga warunków chłodniczych. 

 

Są też w tej grupie probiotyki zarówno doustne, jak i dopochwowe. Co ciekawe, probiotykiem ginekologicznym może być zarówno szczep grzyba Saccharomyces cerevisiae CNCM I‑3856, jak i szczep bakteryjny Lactobacillus reuteri RC-14.

 

Warto dodać też, że na rynku znaleźć możemy również tzw. “napoje probiotyczne”, które często są postbiotykami. A to coś zupełnie innego niż probiotyk. 

 

Postbiotyki to różne związki chemiczne, które są  produkowane i wydzielane przez żywe bakterie lub uwalniane z bakterii po ich lizie. Należą do nich m.in. peptydy, enzymy, polisacharydy, białka błonowe i krótkołańcuchowe kwasy organiczne. Często zawierają różnego rodzaju ekstrakty ziołowe czy owocowe. 

 

JAK WYBRAĆ DOBRY PROBIOTYK – CZYM KIEROWAĆ SIĘ PRZY ZAKUPIE? 

 

ODPOWIEDNI OPIS ZAWIERAJĄCY INFORMACJĘ O SZCZEPIE/SZCZEPACH

 

Każdy probiotyk, które chcesz kupić, powinien być odpowiednio opisany.  Tylko wtedy masz gwarancję, co kupujesz i czy faktycznie będzie miał on jakiekolwiek działanie prozdrowotne. 

 

Producent powinien na opakowaniu uwzględnić informację zarówno o gatunku, rodzaju, jak i szczepie zastosowanym w produkcie. Jeśli nie znajdziesz takich informacji na opakowaniu, nie kupuj produktu!

 

 

 

Jeśli więc na opakowaniu widnieje informacja Lactobacillus rhamnosus lub Lactobacillus helveticus, to odłóż produkt na półkę. To nieodpowiednie oznaczenie, niedające informacj,  jaki konkretnie szczep został zastosowany w produkcie. 

 

Jak powinno być to zapisane poprawnie? 

 

Prawidłowy zapis	Nieprawidłowy zapis
Lactobacillus rhamnosus ATCC 53103 Lactobacillus helveticus R0052	Lactobacillus rhamnosus  Lactobacillus helveticus

 

Przykład: Sanprobi Barrier, czyli probiotyk wieloszczepowy, zawiera poniższe szczepy: 

 

• Bifidobacterium lactis W52
• Lactobacillus brevis W63
• Lactobacillus casei W56
• Lactococcus lactis W19
• Lactococcus lactis W58
• Lactobacillus acidophilus W37
• Bifidobacterium bifidum W23
• Bifidobacterium lactis W51
• Lactobacillus salivarius W24

 

INFORMACJA O LICZBIE ŻYWYCH KULTUR BAKTERYJNYCH/GRZYBICZYCH I DACIE PRZYDATNOŚCI DO SPOŻYCIA

 

Każdy dobrej jakości probiotyk będzie miał informację o tzw. CFU (ang. colony-forming unit), czyli liczbie jednostek tworzących kolonię. CFU jest jednostką, która pozwala określić liczbę bakterii w danym materiale, czyli w kapsułce/saszetce produktu. Ma to znaczenie, ponieważ zbyt mała liczba bakterii w preparacie może nie mieć odpowiedniej dawki wywołującej działanie terapeutyczne. 

 

Jakich wartości szukamy? Zwykle jest to przedział między 106 do 1010 CFU. 

 

Przykład: 1 kapsułka Sanprobi Barrier zawiera bakterii ≥2.5 x 109 CFU/g. 

 

Pamiętaj także by nie kupować probiotyków przecenionych, na promocjach, z krótką datą przydatności do spożycia. Z dużym prawdopodobieństwem nie osiągniesz przy ich zastosowaniu żadnego działania. Kupuj produkty z jak najdłuższą datą przydatności do spożycia i tylko w aptekach lub sklepach, które dbają o prawidłowe przechowywanie produktu. 

 

INFORMACJA O DAWKOWANIU, SPOSOBIE PRZECHOWYWANIA I WSKAZANIACH DLA KOGO I W JAKIM WIEKU MOŻNA STOSOWAĆ DANY PREPARAT

 

Na każdym opakowaniu produktu powinna być informacja o dawkowaniu probiotyku. Każdy produkt powinien być też opatrzony informacją, od jakiego wieku można go stosować i w jakiej ilości oraz kto może to robić np. czy jest też bezpieczny dla kobiet w ciąży i karmiących.  

 

Dodatkowe informacje, które będą przydatne to m.in. gwarancja producenta, co do tego, czy produkt jest bezglutenowy czy bezlaktozowy. Ma to szczególne znaczenie dla osób, które gluten i laktozę ze względów zdrowotnych muszą wykluczyć. 

 

Przykład: Sanprobi Barrier, dawkowanie, bezpieczeństwo 

 

• Dorośli i dzieci powyżej 12 roku życia: 2–4 kapsułki dziennie
• Dzieci od 3 do 12 roku życia: 1–2 kapsułki dziennie

 

W przypadku antybiotykoterapii zaleca się spożywanie SANPROBI BARRIER wraz z rozpoczęciem przyjmowania antybiotyku i kontynuowanie suplementacji przez 14 kolejnych dni po zakończeniu antybiotykoterapii.

 

Produkt bezpieczny dla dzieci od 3 roku życia, kobiet w ciąży i matek karmiących. 

Produkt bezglutenowy (na stronie producent umożliwia pobranie pliku PDF z badaniem na obecność glutenu w produkcie, który to potwierdza). 

Produkt należy przechowywać w temp. do 25 stopni C. Nie wymaga warunków chłodniczych. 

 

 

JAK WYBRAĆ DOBRY PROBIOTYK – CO JESZCZE JEST WAŻNE? 

 

PROBIOTYKI MAJĄ DZIAŁANIE SZCZEPOZALEŻNE

 

Wielokrotnie powtarzam w artykułach dotyczących probiotyków, że ich działanie jest szczepozależne. To oznacza, że jeśli na opakowaniu widzisz probiotyk z rodzaju Lactobacillus, to nie oznacza, że każdy probiotyk z tego rodzaju wykazuje takie same właściwości. 

 

Lactobacillus plantarum 299v, o którym pisałam w kontekście poprawy wchłanialności żelaza z diety czy wsparcia w zespole jelita nadwrażliwego ma zupełnie inne działanie niż Lactobacillus rhamnosus ATCC 53103. Ten drugi polecamy jest m.in. w trakcie antybiotykoterapii czy przy eradykacji Helicobacter pylori.

 

Jak widzisz, to zupełnie innego rodzaju oddziaływanie na organizm. To też powód, dla którego tak ostrożnie należy kupować probiotyk. Koleżanka może Ci powiedzieć: “Wiesz…no kupiłam też z lactobacillusami”. Ale jakimi konkretnie? To dlatego kupowanie probiotyku, który nie ma wymienionego na opakowaniu szczepu jest totalnie bez sensu.  

 

Przypominam prawidłowy i nieprawidłowy zapis. Informacja o szczepie to ta pogrubiona w lewej kolumnie. 

 

Prawidłowy zapis	Nieprawidłowy zapis
Lactobacillus rhamnosus ATCC 53103 Lactobacillus helveticus R0052	Lactobacillus rhamnosus  Lactobacillus helveticus

 

PROBIOTYKI WIELOSZCZEPOWE I JEDNOSZCZEPOWE

 

Jako ludzie mamy tendencję do myślenia, że “jeśli czegoś jest więcej, to znaczy lepiej”. W przypadku probiotyków to może, ale nie musi być prawda. Jednoszczepowe probiotyki są bardzo skuteczne, zwłaszcza jeśli zostały szeroko przebadane, a takich mamy całkiem sporo np. Lactobacillus plantarum 299v, Bifidobacterium infantis 35624 czy Saccharomyces boulardi CNCM I-745 . 

 

Mieszanki różnych probiotyków mogą być także bardzo skuteczne, ale nieodpowiednio dobrane szczepy mogą mieć działanie antagonistyczne wobec siebie. To spowoduje, że probiotyk nie przyniesie rezultatów. Dlatego należy wybierać takie preparaty wieloszczepowe, które wykazują działanie uzupełniające się, jak w Sanprobi Barrier. 

 

PROBIOTYK LEK CZY SUPLEMENT

 

Na polskim rynku właściwie niemal nie ma probiotyków o statusie leku. Jest ich dosłownie kilka. Cała reszta to produkty o statusie suplementów. To oznacza, że w tym wielkim worku suplementów probiotycznych dostępnych na półkach można znaleźć te, które spełniają cały szereg wyśrubowanych wytycznych i wykazują bardzo wysoką jakość, jak i takie, które będą probiotycznymi bublami. 

 

Warto sprawdzać producentów, ich deklaracje, strony internetowe i informacje, które są tam zawarte. Marka polskich probiotyków o wysokiej jakości – Sanprobi – dysponuje np. swoim własnym Zakładem Produkcyjnym, który spełnia normy przewidziane dla produkcji produktów leczniczych. Spełnia więc wszelkie normy farmaceutyczne, czyli GMP. W Zakładzie są stosowane procedury i urządzenia zapewniające czystość finalnego produktu na poziomie farmaceutycznym.

 

Sanprobi dysponuje również nowoczesnym laboratorium, gdzie nie tylko dba się o jakość i bezpieczeństwo probiotyków, przeprowadzając analizy m.in. czystości mikrobiologicznej, ale też prowadzi badania naukowe. 

 

Sanprobi poszukuje szczepów o unikalnych właściwościach prozdrowotnych i analizuje funkcje szczepów zawartych w produktach Sanprobi. Na produktach Sanprobi przeprowadzane są także badania kliniczne, jak np. jedno omawiane przeze mnie w artykule o wpływie Sanprobi Super Formula na zdrowie kobiet z PCOS. 

 

Więcej informacji można uzyskać na stronie Sanprobi tutaj. 

 

Dodam też, że każdy probiotyk czy synbiotyk ma swój szczegółowy opis oraz sekcję na stronie internetowej z dostępem do bibliografii z publikacjami naukowymi, które  potwierdzają działanie konkretnych szczepów probiotycznych. 

 

CENA PROBIOTYKÓW

 

Produkcja dobrej jakości probiotyków nie należy do najtańszych. Muszą spełniać masę norm. Trzeba pamiętać także, że probiotyki, aby działać, potrzebują poradzić sobie w skrajnie trudnych warunkach tzn. po połknięciu są poddawane działaniu enzymów trawiennych i soku żołądkowego. Preparat dobrej jakości umożliwia “przeżycie” bakteriom probiotycznym tych niekorzystnych warunkach. 

 

Wysokiej jakości preparat m.in. z tego właśnie powodu nie będzie bardzo tani. Wiele osób próbuje zaoszczędzić i kupuje produkty bardzo tanie lub na przecenie, bo mają np. krótką datę ważności. Nie rób, tego jeśli chcesz, aby probiotyk spełnił swoją funkcję. 

 

Zwracaj więc uwagę na jakość probiotyku, zapytaj farmaceutę/lekarza/dietetyka o odpowiednią rekomendację. Zanim dokonasz zakupu, sprawdź, w jakich warunkach powinien być przechowywany probiotyk. 

 

Robiąc zakupy, sprawdzaj też na jaki czas starczy Ci opakowanie probiotyku, by uniknąć przerywania probiotykoterapii. 

 

Pamiętaj, że popularne zamawianie produktów leczniczych i suplementów z aptek internetowych ma sens tylko wtedy, kiedy apteka dba o prawidłowe ich zapakowanie i utrzymanie odpowiedniej temperatury w paczce. To nie jest niestety standard w okresie wiosenno-letnim. 

 

Istnieją jednak apteki internetowe, które mają także punkty stacjonarne, w których można odebrać zamówienia. To najczęściej najbezpieczniejsza opcja, jeżeli zależy nam na zaoszczędzeniu pieniędzy podczas probiotykoterapii. 

 

PODSUMOWANIE

 

Wybór dobrego probiotyku wymaga nieco uwagi, a przede wszystkim wiedzy lub rekomendacji od zaufanego specjalisty. Jeśli chcemy, aby probiotyk wykazywał dobroczynny i terapeutyczny wpływ na nasze zdrowie, niezbędne jest spełnienie konkretnych wymagań. 

 

Oczywiście w pierwszej kolejności, jeśli to możliwe, wybierajmy probiotyk będący lekiem. Jest ich jednak niewiele i większość stosuje się w przypadku biegunki. 

 

Natomiast dobry probiotyk będący suplementem i mający także inne działanie niż przeciwbiegunkowe, powinien na opakowaniu mieć zawarte informacje o:

• konkretnym szczepie probiotycznym, który ma udokumentowane działanie naukowe (zapis jak w tabeli pokazanej w artykule),
• liczbie CFU czyli jednostek tworzących kolonie, 
• dacie ważności, 
• dawkowaniu, 
• bezpieczeństwie stosowania (np. kobiety w ciąży/karmiące),
• wskazaniach, dla kogo jest on polecany, 
• sposobie przechowywania,
• zawartości glutenu/laktozy.

 

Warto pamiętać też o tym, by probiotyki kupować z zaufanych źródeł i nigdy w sytuacji, kiedy kończy się ich data ważności. Probiotyki powinny być też odpowiednio przechowywane. W upalne dni, kiedy temperatura w domu przekracza temperaturę pokojową, polecam probiotyki przełożyć w miejsce, gdzie temperatura będzie niższa.

 

Artykuł powstał we współpracy z marką Sanprobi.

 

BIBLIOGRAFIA

 

1. Szajewska H.: Probiotyki – aktualny stan wiedzy i zalecenia dla praktyki klinicznej. Med. Prakt., 2017; 7-8: 19–37
2. Aptekarz Polski –  Pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej, nr 158 (136e), październik 2019
3. http://www.sanprobi.pl/produkcja
4. Szajstek Z. Na co zwrócić uwagę przy wyborze probiotyku, Food Forum, nr 4 (44)/2021