Akkermansia muciniphila (w skrócie AM), czyli niezwykła bakteria mieszkająca w naszym jelicie grubym ma olbrzymi wpływ na nasze zdrowie. Badania pokazują, że jej liczebność jest wyższa u zdrowych 100-latków, osób o szczupłej sylwetce i bez problemów metabolicznych. Jednocześnie zaobserwowano, że mniejsza ilość Akkermansii jest związana z nadwagą i chorobą otyłościową, cukrzycą typu 2, niealkoholowym stłuszczeniem wątroby i innymi zaburzeniami natury metabolicznej. 

 

Jednocześnie badania na osobach z chorobą otyłościową pokazują, że dieta redukcyjna, o wysokiej zawartości błonnika, aktywność fizyczna i zmniejszenie masy ciała sprzyjają poprawie warunków panujących w jelicie i promują wzrost populacji AM. Suplementacja  bakterią Akkermansią także korzystnie oddziałuje na jej populację w jelicie. 

 

AKKERMANSIA MUCINIPHILA A ODPOWIEDNIE NAWODNIENIE

 

W poprzednim artykule dotyczącym tego, w jaki sposób możemy wspierać obfitość Akkermansii w jelitach, omówiłam krótko, jak odżywianie innych bakterii jelitowych, dzięki diecie bogatej m.in. w błonnik pokarmowy, wpływa na wzrost AM. Jest to wsparcie pośrednie, ponieważ bakterie wzajemnie na siebie oddziałują. Podobne wsparcie zapewnia odpowiednie nawodnienie. 

 

Picie odpowiedniej ilości płynów, w tym przede wszystkim wody, ma ogromne znaczenie dla zdrowia. Człowiek składa się głównie z wody, a większość procesów metabolicznych odbywa się w środowisku wodnym. 

 

Woda oddziałuje zasadniczo na dwa bardzo ważne procesy wpływające na funkcje mikroorganizmów. 

 

1. Zapewnia środowisko do procesu fermentacji.
2. Reguluje napływ składników odżywczych wykorzystywanych przez drobnoustroje. 

 

Kluczowe dla zdrowia naszych jelit krótkołańcuchowe kwasy tłuszcze (SCFA) produkowane przez drobnoustroje, charakteryzuje zmienność stężenia, która jest zależna od obszaru jelita.

 

W części proksymalnej, gdzie jest lepsze nawodnienie oraz większa dostępność węglowodanów i błonnika pokarmowego, powstaje więcej SCFA niż np. w okrężnicy.

 

Nawodnienie, jak wspomniałam, reguluje tempo napływu składników odżywczych w danej części jelita, a tym samym określa rodzaj produkowanych SCFA, do których należy maślan, propionian i octan. 

 

Gdy nawodnienie jest niskie, napływ składników odżywczych także, skutkuje to zdolnością kolonizacji bakteriami z gromady Bacteroides, które produkują małe ilości krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (kwas octowy i propionowy) oraz duże ilości kwasu bursztynowego. 

 

Gdy nawodnienie jest większe, napływ składników także, a więc i produkcja SCFA jest większa. Głównym metabolitem jest wtedy kwas masłowy (maślan), który ma właściwości obniżające pH w jelicie. Niższe pH natomiast wspiera wzrost bakterii z gromady Firmicutes. To bardzo korzystne zjawisko, które ma ogromne znaczenie prozdrowotne. 

 

Maślan odgrywa bardzo ważną rolę w utrzymywaniu integralności bariery jelitowej, a więc przeciwdziałaniu dysbiozie. Suplementacja nim jest bardzo powszechna i czasem niezbędna jako wsparcie w procesie dietetoterapeutycznym. Warto jednak pamiętać, że odżywiając się zgodnie z zasadami diety odżywiającej mikrobiotę jelitową,na pewno dbamy o odpowiednią produkcję maślanu bez dodatkowej suplementacji. 

 

 

 

AKKERMANSIA MUCINIPHILA A SPOŻYCIE ALKOHOLU

 

Picie alkoholu, szczególnie wysokoprocentowego, regularnie wpływa na zmiany w mikrobiocie jelitowej. To niepodważalny fakt. Alkohol zmniejsza liczebność Akkermansii muciniphili oraz innych gatunków bakterii komensalnych, prowadząc do wzrostu bakterii patogennych. 

 

Tym sposobem jakość mikrobioty ulega zmianie i staje się bardziej “chorobotwórcza”. W literaturze nazywa się taką mikrobiotę “alkoholową”. 

 

Spożycie alkoholu prowadzi do dysbiozy jelitowej, a nieszczelność jelita wpływa na powstawanie uogólnionego stanu zapalnego w organizmie, endotoksemii metabolicznej, zaburza funkcjonowanie osi jelitowo-wątrobowej i promuje problemy natury psychologicznej. 

 

Na szczęście, jak wynika z dostępnych publikacji naukowych, suplementacja Akkermansią pomaga zwiększyć jej liczebność u osób pijących alkohol regularnie. Na ile jest to zmiana stała? Nie wiemy. Wszystko zależy od tego, czy dana osoba wraca do częstego spożycia alkoholu, pali, ma inne nałogi, jaką prowadzi dietę. 

 

W przypadku alkoholików zmiany w obrębie mikrobioty jelitowej są rozległe. Odnotowano m.in. przerosty grzybicze, zmniejszenie liczebności wielu korzystnych dla zdrowia rodzajów bakterii. 

 

Co ciekawe, zmiany w mikrobiocie są także znaczące u osób, które piją okazjonalnie (epizodycznie), ale duże ilości alkoholu. 

 

Dochodzi wtedy do zmian motoryki przewodu pokarmowego, wydłużenia czasu opróżniania żołądka, nadmiernego wchłaniania wody, przez co stolec takich osób był suchy, trudny do wydalenia. Niekorzystne epizodyczne wysokie spożycie alkoholu wpływało także na aspekty psychiczne oraz  jakościowy i ilościowy skład mikrobioty. 

 

Czytając publikacje na ten temat, najciekawszy wydał mi się jednak wątek spożycia alkoholu w kontekście mikrobioty, która w wyniku jej zaburzeń może niejako “skłaniać” do picia napojów wysokoprocentowych. 

 

Próby kliniczne na zwierzętach, którym przeszczepiono mikrobiotę kałową od zwierząt spożywających duże ilości alkoholu wykazały, że zwierzęta te zaczęły również wypijać dużo więcej alkoholu. W grupie kontrolnej, w której przeszczepiono mikrobiotę kałową od zdrowych zwierząt, nie zaobserwowano zmian w spożyciu alkoholu. 

 

W opublikowanym w 2023 roku badaniu w prestiżowym czasopiśmie “Lancet” na grupie osób w wieku 18-25 lat, które piły kompulsywnie duże ilości alkoholu, zaobserwowano:

 

• że upijanie się wiązało się ze zmianami w obrębie mikrobioty zarówno krótkotrwałymi, jak i wykazującymi tendencje do trwałych, 
• trudności w rozpoznawaniu emocji np. smutku, wstrętu, 
• trudności w rozwiązywaniu konkretnych zadań, 
• związek między niektórymi gatunkami bakterii a impulsywnością i przetwarzaniem emocjonalnym,zmniejszoną produkcję kwasów tłuszczowych krótkołańcuchowych, szczególnie maślanu, który wspiera szczelność bariery jelitowej,
• zmiany w składzie mikrobioty silnie związane z głodem alkoholowym. 

 

Wiek dorastania jest szczególnym okresem neurorozwojowym w życiu człowieka. Trwają dyskusje, jak alkohol i zmiany w obrębie mikrobioty pod wpływem jego spożycia predysponują m.in. do rozwoju choroby alkoholowej. Moim zdaniem to bardzo ciekawy obszar badań, który może w przyszłości pokazywać, że pewne  “grzechy młodości” jednak nie zostają zapomniane i mogą mieć swoje konsekwencje w dorosłości. 

 

Jednocześnie jestem bardzo daleka od straszenia przed nimi, bo wiem doskonale jak niezwykłe jest nasze ciało i jak wspaniałe zdolności samoleczenia posiada. 

 

AKKERMANSIA MUCINIPHILA A SUPLEMENTACJA BERBERYNĄ

 

Berberyna jest dosyć znanym suplementem diety z uwagi na jej właściwości wspierające gospodarkę glukozowo-insulinową. Często znajduje zastosowanie w dietoterapii osób z insulinoopornością i stanem przedcukrzycowym. Może być elementem leczenia wprowadzanym przed zastosowaniem leków np. metforminy. Jest dobrze przebadana i ma znacznie mniej skutków ubocznych niż metformina w kontekście dolegliwości żołądkowo-jelitowych. 

 

Dotychczasowe badania – głównie na zwierzętach – wykazały, że suplementacja berberyną wpływa korzystnie na poprawę liczebności AM. Także u zwierząt z chorobą alkoholową, co jest obiecującym rezultatem, ponieważ może wspierać w przywracaniu populacji Akkermansii, której spadek był spowodowany spożyciem alkoholu.

 

Oczywiście nie zachęcam do przyjmowania berberyny, jeśli nie ma ku temu wskazań. Jest to raczej ciekawostka i dosyć duża zaleta, jeśli berberyna jest stosowana z przyczyn zdrowotnych. 

 

AKKERMANSIA MUCINIPHILA A METFORMINA

 

Podobną ciekawostką jest także lek przeciwcukrzycowy: metformina. 

 

Do tej pory tylko kilka badań klinicznych potwierdziło, że terapeutyczne działanie metforminy na cukrzycę typu 2 może wynikać częściowo właśnie z wpływu na zwiększanie obfitości Akkermansii muciniphili w jelicie. Metformina miała też wpływ na wzrost populacji kilku innych mikroorganizmów odpowiedzialnych m.in. za produkcję SCFA. 

 

Nie jest znany mechanizm, na podstawie którego można by wnioskować, w jaki sposób metformina przyczynia się do wzrostu AM. Istnieją przypuszczenia, że Akkermansia stymuluje wzrost komórek Gobleta, ponieważ suplementacja tej bakterii bez metforminy skutkowała także wzrostem tych komórek. 

 

Stawia się więc hipotezę, że przeciwcukrzycowe działanie metforminy jest związane z pośrednictwem w modulacji mikrobioty jelitowej, czyli m.in. oddziaływania na wzrost AM.

 

Warto też podkreślić, że w literaturze naukowej zaznacza się istotność suplementacji AM na zmniejszenie produkcji lipopolisacharydu (LPS). Jego wysokie stężenie jest związane z uogólnionym stanem zapalnym w organizmie oraz z dysbiozą. Spadek stężenia LPS odgrywa więc ważna rolę w terapii cukrzycy, w której stan zapalny ma ogromne znaczenie. 

 

 

 

AKKERMANSIA MUCINIPHILA – INNE ELEMENTY STRATEGII WZROSTU

 

Jest wielu potentatów, którzy być może wpływają korzystnie na zwiększenie liczebności Akkermansii. Wciąż jednak jest zbyt mało badań z ich udziałem. Można tu wymienić m.in. ekstrakt z żurawiny, granatu, suplementację inuliną, kapsaicyną i betainą. W kilku badaniach na myszach zaobserwowano pozytywny wpływ kwasów omega-3 na wzrost Akkermansii muciniphili w jelicie. 

 

W literaturze naukowej wspomina się także o tym, że żywienie zgodne z TCM, czyli Tradycyjną Medycyną Chińską, sprzyja obfitości AM. Wymienia się tu także stosowane często w TCM ekstrakty m.in. z korzenia rabarbaru, owocu dzikiej pomarańczy. Wymienia się również kudzu i honokiol jako obiecujące w tym aspekcie. 

 

W kilku publikacjach odnotowano również wpływ suplementacji konkretnymi probiotykami na wzrost AM u badanych zwierząt. Szczepem, który się do tego miał przyczynić, jest m.in. Bifidobacterium animalis subsp. lactis LMG P-28149.

 

Autorzy podkreślają jednak, że wpływ na wzrost populacji AM przez zastosowanie probiotyków może być związany ze zwiększoną produkcją krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), które promują wzrost produkcji mucyny. Tą z kolei “żywi” się Akkermansia. 

 

Niejednoznaczne wnioski płyną także z badań, w których stosowano restrykcje kaloryczne (spożywanie mniej kilokalorii niż zapotrzebowanie energetyczne), w celu zwiększenia populacji Akkermansii w jelitach. Niektóre próby kliniczne wykazały korzystny wpływ ograniczeń kalorycznych na wzrost Akkermansii, a w innych nie odnotowano takich efektów.  Ten temat wymaga po prostu dalszych badań. Najwięcej korzyści w tym zakresie odnotowano w przypadku badań na zwierzętach i ludziach z chorobą otyłościową. Co jest logiczne, bo to u takich osób redukcja masy ciała przynosi jednocześnie najwięcej prozdrowotnych rezultatów. 

 

PODSUMOWANIE

 

Obfitość Akkermansii muciniphili w jelicie odzwierciedla stan naszego zdrowia. Bakteria ta jest wyjątkowa, a ilość badań klinicznych z jej udziałem niejako potwierdza, że wielu klinicystów upatruje w jej działaniu skutecznego wsparcia w leczeniu wielu chorób. 

 

Suplementacja Akkermansią (np. w postaci postbiotyku Sanprobi Premium The Akkermansia Company) jest bardzo skuteczna, ale to tylko jeden z elementów procesu terapeutycznego np. u pacjentów z chorobą otyłościową. 

 

Zmiany w elementach stylu życia i diecie promują obfitość tej bakterii w bardzo korzystny dla ogólnego zdrowia sposób. Dieta śródziemnomorska, picie dobrej jakości kawy i zielonej herbaty, kakao, kiszonki, a także aktywność ruchowa (której omówienie w kontekście mikrobioty wymaga oddzielnego artykułu) odgrywają tu ogromne znaczenie. 

 

Każdy może wprowadzić krok po kroku drobne zmiany w swojej diecie i trybie życia ku uciesze naszych maleńkich przyjaciół w jelicie. Mam nadzieję, że te dwa artykułu o strategiach dietetycznych to udowodniły. 

 

Artykuł powstał we współpracy merytorycznej z marką Sanprobi.

 

BIBLIOGRAFIA 

1. https://www.nature.com/articles/s41392-022-00974-4
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6223323/
3. https://www.cambridge.org/core/journals/proceedings-of-the-nutrition-society/article/dietary-intervention-with-akkermansia-muciniphila-and-quercetin-supplementation-reshapes-gut-microbiota-composition-in-an-in-vivo-model-of-early-obesity-related-nonalcoholic-fatty-liver-disease/B157ECD845F377C28529625EA41DC6E0
4. https://www.mdpi.com/1422-0067/24/4/3900
5. https://www.mdpi.com/2072-6643/15/8/1815
6. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1756464622001633#f0010
7. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21045839/
8. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0753332221003802
9. https://www.thelancet.com/journals/ebiom/article/PIIS2352-3964(23)00007-5/fulltext
10. https://www.nature.com/articles/s41398-022-01920-2
11. https://www.nature.com/articles/s41598-023-38357-6
12. https://phmd.pl/resources/html/article/details?id=175671&language=pl
13. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28550049/
14. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32545813/
15. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32598202/
16. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30870465/
17. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmicb.2020.00219/full