Akkermansia muciniphila (w skrócie AM) to wyjątkowa bakteria żywiąca się śluzem w jelicie grubym i mająca ogromny wpływ na zdrowie człowieka. Mikrobiota jelitowa każdego człowieka zawiera Akkermansię, choć nie każdy ma jej w swoim organizmie tyle samo. Szacuje się, że może występować w nim w ilości od 0,5 do 3% (maksymalnie 5%).  

 

Wiele badań naukowych wykazało, że populacja AM w kale osób z chorobą otyłościową i nadwagą, cukrzycą typu 2, niealkoholową chorobą stłuszczeniową wątroby, z zespołem metabolicznym oraz w wielu innych jednostkach chorobowych, jest zmniejszona.  

 

Często nazywana jest ona w literaturze potencjalnym markerem długowieczności, ponieważ w gronie osób starszych, długowiecznych, zwłaszcza w wieku od 105 do 109 lat, jej liczebność jest bardzo wysoka w porównaniu z innymi grupami wiekowymi. 

 

Na temat wyjątkowości Akkermansii muciniphila, mechanizmów jej działania oraz pomocnej roli w odchudzaniu napisałam dwa naprawdę ciekawe artykuły. Zachęcam do przeczytania. 🙂 

 

Akkermansia muciniphila – bateria do zadań specjalnych | Kreatornia Zmian

Akkermansia muciniphila a odchudzanie | Kreatornia Zmian

 

W tej publikacji natomiast skupię się na tym, w jaki sposób, oprócz zastosowania pasteryzowanej Akkermansii w postaci postbiotyku Sanprobi Premium The Akkermansia Company, można wspierać obfitość AM w naszym organizmie. 

 

AKKERMANSIA MUCINIPHILA – CZYM RÓŻNI SIĘ OD INNYCH BAKTERII I JAKI TO MA WPŁYW NA ZWIĘKSZENIE JEJ LICZEBNOŚCI W JELICIE

 

Na początku warto podkreślić jedną z najważniejszych różnic między Akkermansią muciniphiąl, a innymi bakteriami, które często są stosowane jako probiotyki w konkretnych jednostkach chorobowych lub jako wsparcie funkcjonowania jelit, przy biegunkach, po antybiotykoterapii. Ta różnica to sposób, w jaki żywią się bakterie. 

 

Zdecydowana większość bakterii, które znamy, a które mają korzystne działanie na naszą mikrobiotę jelitową, żywi się błonnikiem. Dostarczając błonnik w diecie w postaci warzyw, owoców, strączków lub produktów pełnoziarnistych, odżywiamy dobre bakterie jelitowe dzięki m.in. produkcji maślanu, octanu i propionianu. 

 

Brak odpowiedniego pożywienia dla bakterii skutkuje zubożeniem mikrobioty jelitowej i zmianami w obrębie liczebności konkretnych drobnoustrojów. Dieta ma więcej ogromny wpływ na naszych małych przyjaciół.

 

Jak wspomniałam, Akkermansia żywi się śluzem (a dokładnie rozkłada mucynę zawartą w śluzie) produkowanym przez komórki Gobleta, znajdujące się na błonie śluzowej jelita. 

 

To powinno oznaczać, że niezależnie od tego, jakie ilości błonnika zjadamy w diecie w postaci warzyw, owoców, strączków czy produktów pełnoziarnistych, jej wzrost nie jest od błonnika zależny. 

 

To logiczne, ale okazuje się, że stanowi tylko część prawdy. Dlaczego? Otóż oczywiście spożycie błonnika w diecie, probiotyków czy prebiotyków nie ma wpływu na liczebność Akkermansii w sposób bezpośredni.

 

Ale! Ale! Ma wpływ w sposób pośredni. 

 

Co oznacza mniej więcej tyle, że odżywiając inne bakterie jelitowe (Bacteroidetes, Lactobacillus, Bifidobacterium itd.) wspieramy współpracę między nimi a Akkermansią. Dzieje się to na różne sposoby, ale jest związane m.in. z produkcją krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych tzw. SCFA, czyli propionianu, maślanu, octanu. 

 

Warto zapamiętać, że bakterie nie żyją w odosobnieniu, wręcz przeciwnie, żyją ze sobą, obok siebie i wchodzą w interakcje między sobą. Zupełnie jak członkowie rodziny pod tym samym dachem. Przykład to degradacja śluzu przez AM, która  wpływa korzystnie na odżywianie bakterii, które nie mają tej zdolności np. Faecalibacterium prausnitzii.

 

Mówiąc wprost, odżywiając inne bakterie, prowadzimy do potencjalnego wzrostu liczebności Akkermansii dzięki kooperacji bakteryjnej.  Poza tym Akkermansia to maksymalnie 3-5% naszej całej puli drobnoustrojowej, która choć bardzo ważna i unikatowa, nadal jest tylko elementem całości naszej mikrobioty. 

 

No dobrze, skoro już wiesz na czym polega różnica między Akkermansią, a innymi bakteriami, czas na odpowiedź, co można zrobić w sposób pośredni i bezpośredni na zwiększenie liczebności AM. 

 

 

AKKERMANSIA MUCINIPHILA – CO ROBIĆ, A CZEGO NIE ROBIĆ ABY ZWIĘKSZYĆ JEJ LICZEBNOŚĆ? 

 

Zasadniczo mogłabym napisać, że stosując dietę śródziemnomorską lub śródziemnopolską, jak czasem nazywa się dietę śródziemnomorską stosowaną w polskich realiach, byłoby prawie wystarczające. Jeśli dodałabym do tego jeszcze umiarkowaną aktywność ruchową, brak nałogów i dbanie o sen oraz redukcję stresu – to byłby niemal komplet informacji. 

 

Jest jednak trochę więcej smaczków w temacie zwiększania obfitości Akkermansi muciniphili, dotyczących konkretnych strategii lub związków aktywnych wpływających na jej wzrost lub spadek. 

 

Co wpływa na liczebność Akkermansii?

 

• dieta i jej konkretne komponenty, np. obecność błonnika i jego źródła, produktów z grupy FODMAP, spożycie wody, owsa, owoców jagodowych i związków polifenolowych oraz kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3, 
• stosowanie wysoko eliminacyjnych diet,
• restrykcje kaloryczne,
• suplementacja np. probiotykami, berberyną,  
• post oraz jego długość,
• aktywność ruchowa,
• sen,
• leki,
• alkohol.

 

AKKERMANSIA MUCINIPHILA A DIETY ELIMINACYJNE

 

Od dawna wiemy, że różnorodność spożywanych produktów w diecie sprzyja zdrowiu. Żaden produkt nie zawiera bowiem w swoim składzie wszystkiego, co jest nam potrzebne (witaminy, składniki mineralne, makroskładniki) w odpowiedniej dla nas ilości. 

 

Papryka zawiera błonnik, dużo witaminy C i polifenole, ale nie jest dobrym źródłem białka i nie zawiera kwasów omega-3 – tak ważnych dla zdrowia. 

 

Dziki łosoś, choć zasobny w białko i kwasy omega-3, nie jest źródłem polifenoli, błonnika ani witaminy C. Naprawdę warto mieć to na uwadze, bo eliminując różne produkty lub całe grupy produktów z diety, zmniejszamy podaż konkretnych składników, związków aktywnych i prowadzimy do niedoborów żywieniowych. 

 

Szczególnie popularne jest eliminowanie owoców i produktów pełnoziarnistych. Tym samym pozbawiamy organizm całej masy korzystnych substancji, które nie mają możliwości stymulowania naszego układu trawiennego do prawidłowej pracy. 

 

Świetnym przykładem w kontekście wzrostu Akkermansii muciniphili w jelicie jest owies. Beta-glukany zawarte w owsie mają niewiarygodnie korzystny wpływ na mikrobiotę jelitową. Jeśli jednak eliminujemy zboża z diety, w tym owies, nie ma możliwości skorzystać z  dobrodziejstwa beta-glukanów.

 

Zatem pierwszy i najważniejszy krok to dbać o różnorodność diety i nie przeprowadzać eliminacji całych grup produktów bez wyraźnych wskazań medycznych. No chyba, że z jakiegoś powodu chcemy to robić i znamy konsekwencje tego działania. Przyda się także wtedy dosyć obszerna wiedza żywieniowa, by niedobory uzupełniać. 

 

AKKERMANSIA MUCINIPHILA  A DIETA WYSOKOTŁUSZCZOWA I  SPOŻYCIE ALKOHOLU

 

Badania prowadzone na zwierzętach wielokrotnie potwierdziły, że dieta bogatotłuszczowa (ok 60% energii pochodzącej z tłuszczu) u myszy wpływa na zmniejszenie liczebności Akkermansii muciniphili. Podobnie działa spożycie alkoholu. Dodatkowo przewlekłe spożycie alkoholu wpływa na powstawanie stanu zapalnego, rozszczelnia barierę jelitową,prowadzi do dysbiozy i stresu oksydacyjnego. 

 

Logiczne jest, że dostarczanie tak dużej ilości tłuszczu w diecie sprawia, że automatycznie mniej znajduje się w niej białka oraz węglowodanów. Sszczególnie produkty roślinne, jak owoce, warzywa, produkty zbożowe, odpowiadają za dostarczenie w diecie błonnika, polifenoli i innym substancji bioaktywnych, co wpływa na populację Akkermansii o czym przeczytasz w dalszej części artykułu. 

 

AKKERMANSIA MUCINIPHILA  – WPŁYW POSTU

 

Popularne porzekadło mówi: “Śniadanie zjedz jak król, obiadem podziel się z sąsiadem, a kolację oddaj wrogom”. Niezależnie, czy się z nim zgadzamy czy nie, zdaje się, że w kontekście wzrostu populacji AM to całkiem niezła strategia żywieniowa, którą nazywamy postem. 

 

Rezygnacja z kolacji lub jedzenie kolacji wcześnie, a następnie post przez okres minimum 12 godzin sprzyja wzrostowi liczebności Akkermansii. Takie dane pojawiają się w literaturze. 

 

Warto jednak dodać, że dotychczasowe badania naukowe zwykle obejmowały dosyć małe grupy badanych, ale w większości z nich post w różnych postaciach: przerywany, czasowy, czy stosowany podczas islamskiego Ramadanu, wpływał korzystnie na Akkermansię. Istnieje także sporo danych naukowych potwierdzających pozytywny wpływ przedłużonego czasu niejedzenia, począwszy od kolacji do śniadania, które korzystnie oddziałują na mikrobiotę jelitową. 

 

Warto pamiętać, że post, w różnych formach, nie jest narzędziem dietoterapeutycznym odpowiednim dla każdego i należy wziąć to pod uwagę. Muszę też dodać, że post rozpatrujemy tu jako niejedzenie w konkretnej jednostce czasu w ciągu doby, a nie w ramach postów bez dostępu do żywności, prowadzonych przez kilka dni czy nawet tygodni. 

 

DIETA A AKKERMANSIA MUCINIPHILA – ROLA BŁONNIKA

 

Cytując mój artykuł o diecie odżywiającej mikrobiotę jelitową: 

 

“Węglowodany, które nie mogą być wchłonięte w jelicie cienkim, są głównym źródłem energii dla drobnoustrojów zamieszkujących jelito grube. Są to tzw. węglowodany złożone dostępne dla mikrobioty (MAC, z ang. microbiota-accessible carbohydrates). Szacuje się, że u osoby zdrowej, dorosłej, przebywającej na diecie zachodniej, do jelita grubego dociera ok. 50-60 g MAC. Z tego około 20 g to błonnik pokarmowy, a 30-40 g to węglowodany, które są pożywką dla mikrobów jelita grubego. To właśnie one są wykorzystywane do produkcji energii. 

 

MAC pochodzą głównie z diety – zarówno z produktów roślinnych (skrobia oporna, błonnik, algi), jak i odzwierzęcych (oligosacharydy mleka). 

 

Najważniejszym rodzajem MAC jest błonnik pokarmowy. Wyniki wielu badań naukowych potwierdzają, że wyższe spożycie błonnika pokarmowego jest związane z niższą zachorowalnością na nowotwory jelita grubego, cukrzycę, choroby układu krążenia, a nawet alergię i astmę”. 

 

Odpowiednia ilość błonnika w diecie jest kluczowa w dietoterapii wielu chorób i problemów zdrowotnych. Błonnik pokarmowy sprzyja również prawidłowemu rytmowi wypróżnień, dzięki czemu masy kałowe nie zalegają w jelitach. To zapobiega produkcji toksycznych metabolitów w tym obszarze, jak indol, skatol, siarkowodór.  

 

Najważniejsze jednak, żeby zapamiętać, że wiele korzystnych dla naszego zdrowia bakterii żywi się błonnikiem, a dokładnie produktami jego fermentacji. Bez błonnika dostarczanego z pożywieniem nie ma co fermentować, a więc nasze mikroby głodują. 

 

Poniżej znajduje się tabela, która prezentuje, jak konkretne produkty mogą sprzyjać wzrostowi liczebności konkretnych bakterii. Co ważne, są w niej wymienione konkretne związki aktywne stymulujące nasze drobnoustroje m.in. zawierające FODMAP. 

 

 

DIETA A AKKERMANSIA MUCINIPHILA – ROLA FODMAP

 

FODMAP (z ang: fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides, and polyols) to występujące w żywności łatwo fermentujące oligo-, dwu-, monosacharydy i poliole. FODMAP obejmują krótkołańcuchowe cukry, które nie są ani trawione ani wchłaniane w jelicie, przez co fermentują i mogą u osób z konkretnymi problemami trawiennymi lub np. zespołem jelita drażliwego (ZJD) wywoływać objawy ze strony przewodu pokarmowego. 

 

Obecnie problemy trawienne i dolegliwości z nimi związane są wynikiem także przerostów bakteryjnych w jelitach, które powodują, że wiele osób eliminuje problematyczne produkty w diecie, długofalowo pogłębiając swoje problemy. 

 

Eliminacje oczywiście są potrzebne przy leczeniu m.in. przerostu bakteryjnego SIBO, ale ich czas powinien być ograniczony do konkretnej interwencji. Następnie powoli produkty o wyższej zawartości FODMAP znów powinny być włączane do diety. 

 

FODMAP znajdują się głównie w produktach pochodzenia roślinnego (owoce, warzywa, zboża), ale obecne są także w niektórych produktach odzwierzęcych np. mleku o wysokiej zawartości laktozy. Poliole z tej grupy to popularne środki słodzące np. maltitol, sorbitol, ksylitol.

 

Badania kliniczne na pacjentach zdrowych oraz ze zdiagnozowanym ZJD wykazały znacznie wyższą obfitość Akkermansii u osób zdrowych spożywających dużo produktów zawierających FODMAP, niż u eliminujących je osobach z ZJD. Podobne wyniki osiągnięto w badaniu, w którym brały udział osoby z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Tu również niższa liczebność Akkermansii została powiązana z eliminacjami FODMAP z diety. 

 

Produkty o wysokiej zawartości FODMAP, które mogą wpływać na zwiększenie liczebności Akkermansii muciniphili to m.in. :

• warzywa: czosnek, cebula, por, kapusta, brokuły, kalafior, buraki, szparagi, karczochy, groszek zielony, pieczarki, szparagi, groszek cukrowy, szalotka, bakłażan, 
• owoce: jabłka, gruszki, śliwki, mango, arbuz, czereśnie, brzoskwinie, nektarynki, wiśnie oraz powyższe owoce suszone
• produkty zbożowe: pieczywo, płatki, wypieki z żyta, razowe, orkiszowe, otręby,
• produkty mleczne: jogurt naturalny, mleko, maślanka, kefir, skyr, zsiadłe mleko. 

 

DIETA A AKKERMANSIA MUCINIPHILA – POLIFENOLE

 

Polifenole to związki bioaktywne znajdujące się w produktach roślinnych o ogromnym potencjale prozdrowotnym. Znajdują się w owocach, warzywach, roślinach strączkowych, zbożach, orzechach, herbacie, kawie, kakao oraz winie. Wyróżniamy różne rodzaje polifenoli, ale podział ten nie jest niezbędny by zrozumieć, jak ważne są dla naszego zdrowia. 

 

Ich działanie na organizm jest bowiem bardzo rozległe. 

 

Wykazują m.in. właściwości przeciwzapalne, przeciwoksydacyjne, przeciwmiażdżycowe, przeciwcukrzycowe, przeciwnowotworowe, kardioprotekcyjne, prebiotyczne oraz przeciwstarzeniowe. Pomagają także chronić mózg i zachowywać funkcje poznawcze, czyli działają neuroprotekcyjnie. 

 

Jakie produkty są szczególnie bogate w polifenole?

 

• zielona herbata, 
• kakao prawdziwe, 
• czekolada o wysokiej zawartości kakao np. 90%, 
• dobrej jakości kawa (w badaniach widać tendencję do wyższej zawartości polifenoli w ziarnach kawy organicznej), 
• owoce jagodowe: jagody, maliny, jeżyny, borówki, truskawki
• dziki bez, który zawiera bodaj najwyższą liczbę polifenoli spośród wszystkich wymienionych owoców,
• granat, żurawina,
• przyprawy: goździki, kurkuma, anyż, curry, 
• oliwa i oliwki (czarne więcej niż zielone), 
• orzechy i nasiona: siemię lniane, kasztany jadalne, orzechy pekan, migdały, laskowe, 
• soja i produkty z soi np. tofu, tempeh, 
• rośliny strączkowe: szczególnie fasola czarna i biała.

 

W kilkunastu badaniach wykazano także, że korzystnie na wzrost Akkermansii wpływają ekstrakty z żurawiny, czarnej maliny, granatu. Dobrej jakości sproszkowane owoce granatu i żurawiny są również wartym uwagi dodatkiem do diety, który wesprze wzrost AM. 

 

Akkermansia kocha również zieloną herbatę, a właściwie związki katechiny i taniny w niej występujące. Dobrą kawę, kakao i czekoladę 🙂 Całkiem nieźle, prawda? 🙂 

 

DIETA A AKKERMANSIA MUCINIPHILA – KISZONKI

 

Tak! Nie wolno o nich zapomnieć. Same w sobie zawierają bakterie fermentacji mlekowej i są zasobne w kwas mlekowy, który sprzyja bioróżnorodności mikrobioty jelitowej. A przecież to co sprzyja mikrobiocie ogółem, sprzyja również Akkermansii. Pamiętaj więc o kiszonej kapuście, ogórkach, zakwasie z buraków, kimchi i innych kiszonych smakołykach. 

 

PODSUMOWANIE

 

Akkermansia muciniphila to ogromnie ważna bakteria, która wpływa na wiele aspektów naszego zdrowia. Osoby długowieczne, cieszące się dobrym zdrowiem mają większą populację AM w organizmie. Jednocześnie te osoby, które nie mają jej tak dużo w organizmie częściej mają problemy metaboliczne, cukrzycę typu 2, nadwagę i chorobę otyłościową. 

 

Dzięki zastosowaniu diety zbliżonej do śródziemnomorskiej, w polskich warunkach, oczywiście z uwzględnieniem dostarczania odpowiedniej ilości polifenoli, produktów o wysokiej zawartości FODMAP, jedząc różnorodnie, włączając do diety owies, zieloną herbatę, dobrej jakości kawę, a nawet gorzką czekoladę, możemy nakarmić tą wspaniałą bakterię. Smacznego!

 

Artykuł powstał we współpracy merytorycznej z marką Sanprobi.

 

BIBLIOGRAFIA

 

1. Evtyugin DD, Magina S, Evtuguin DV. Recent Advances in the Production and Applications of Ellagic Acid and Its Derivatives. A Review. Molecules. 2020;25(12):2745. Published 2020 Jun 13
2. Jeong HW, Kim JK, Kim AY, et al. Green Tea Encourages Growth of Akkermansia muciniphila. J Med Food. 2020;23(8):841-851
3. Garcia-Mazcorro JF, Pedreschi R, Yuan J, et al. Apple consumption is associated with a distinctive microbiota, proteomics and metabolomics profile in the gut of Dawley Sprague rats fed a high-fat diet. PLoS One. 2019;14(3):e0212586.
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6223323/
5. Evtyugin DD, Magina S, Evtuguin DV. Recent Advances in the Production and Applications of Ellagic Acid and Its Derivatives. A Review. Molecules. 2020;25(12):2745. Published 2020 Jun
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6924600/
7. Hałasa, M.; Maciejewska, D.; Ryterska, K.; Baśkiewicz-Hałasa, M.; Safranow, K.; Stachowska, E. Assessing the Association of Elevated Zonulin Concentration in Stool with Increased Intestinal Permeability in Active Professional Athletes. Medicina 2019, 55, 710.
8. https://www.cambridge.org/core/journals/proceedings-of-the-nutrition-society/article/dietary-intervention-with-akkermansia-muciniphila-and-quercetin-supplementation-reshapes-gut-microbiota-composition-in-an-in-vivo-model-of-early-obesity-related-nonalcoholic-fatty-liver-disease/B157ECD845F377C28529625EA41DC6E0
9. https://www.mdpi.com/1422-0067/24/4/3900
10. https://www.mdpi.com/2072-6643/15/8/1815
11. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1756464622001633#f0010
12. https://link.springer.com/article/10.1007/s00217-019-03388-9
13. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21045839/
14. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/joim.13574#
15. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0753332221003802
16. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6924600/
17. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9481098/
18. https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.10.11.21264748v1.full